تهران در تب «مال سازی» می سوزد

بالا رفتن نرخ تورم در ماه‌های گذشته قدرت خرید اقشار متوسط و کم درآمد جامعه را کاهش داده و مال‌ها نیز مانند دیگر بازارهای اقتصادی خطر کاهش مشتری و بازدیدکنندگان را حس می‌کنند.یک عضو اتاق بازرگانی تهران معتقد است مال‌ها (فروشگاه‌های بزرگ) در بستر اقتصادی هر کشور عملکرد خود را نشان می‌دهند و چگونگی فعالیت آنها منوط به وضعیت رشد اقتصادی و قدرت خرید مردم است.عباس آرگون اظهار کرد: تفکر اصلی موجود برای شکل‌گیری فروشگاه‌های بزرگ به چند حوزه اصلی تقسیم می‌شود. در برخی از طرح‌ها این فروشگاه‌ها برای تأمین نیاز مشتریان در فضایی تجمیع شده، به وجود می‌آیند که نمونه آنها را در ایران داشته‌ایم و در برخی موارد هدف آنها ارائه کالاهای برند و در کنار هم قرار دادن محصولات تولیدی در گروه‌های خاص کالایی است.به گفته وی برای بررسی جایگاه مال‌ها و میزان اثرگذاری‌شان در کشورهای مختلف باید به بررسی نمونه‌ای پرداخت زیرا نمی‌توان با بررسی یک الگوی خاص درباره همه کشورها به نظری نهایی رسید.این فعال بخش خصوصی با اشاره به متفاوت بودن بستر شهرهای مختلف برای میزبانی از مال‌ها، تاکید کرد: مال‌ها در شهرهای توریستی یا مناطقی که در آنها خرید کردن برای مسافران یک گزینه جذاب است توانسته‌اند جایی برای خود باز کنند و در برخی از دیگر شهرها ایده تأسیس مال‌ها به شکست منجر شده است. از سوی دیگر این نگاه که مال‌ها برای قشر سرمایه‌دار و ثروتمند تأسیس می‌شوند نیز درست نیست زیرا تنوع این بازارها بسیار بیشتر از یک طبقه خاص بوده است.به گفته آرگون در ایران نیز نمی‌توان گروه خاص ثروتمند را هدف اصلی مال‌ها دانست زیرا لااقل در حال حاضر و با توجه به شرایط اقتصادی کشور، این گروه ثروتمند بسیار محدود و کوچک هستند و با توجه به بالا بودن تعداد مال‌های ساخته شده در ایران نمی‌توان انتظار داشت که این فروشگاه‌ها صرفاً برای طبقه لاکچری ساخته شده است.وی در پاسخ به این سوال که بخش خصوصی واقعی چه نگاهی به ساخت و توسعه مال‌ها دارد، تصریح کرد: همانطور که پیش از این نیز گفته‌ایم، در صورتی که دولت تصدی‌گری خود در امور اقتصادی را به شکل جدی محدود کند، تکلیف بسیاری از ابهام‌های اقتصادی برطرف خواهد شد. زیرا بخش خصوصی و سرمایه‌گذار بر اساس منطق اقتصادی و سنجش شرایط بازار اقدام می‌کند.این عضو اتاق بازرگانی تهران ادامه داد: اگر شرایط اقتصادی کشور به سمتی حرکت کند که در چارچوب آن ساخت مال‌ها اقدامی سودمند باشد، احتمال حضور سرمایه‌گذاران وجود دارد و اگر این طور نباشد نمی‌توان انتظار داشت شکوفایی صورت بگیرد اما وقتی ما با ابهام‌های حل نشده مواجهیم همواره باید پاسخ داد که وضعیت بازارهای مختلف چگونه است و چه افرادی با چه هدفی در این حوزه سرمایه‌گذاری کرده‌اند.آرگون با بیان اینکه بازارهای اقتصادی زیرمجموعه‌ای از فضای کلان اقتصادی کشور هستند، خاطرنشان کرد: وضعیت رشد اقتصادی، وضعیت تولیدات داخلی، وضعیت صادرات و واردات و شرایط قدرت خرید مردم نشان می‌دهد که بازارها چه سرنوشتی دارند و در این چارچوب مال‌ها نیز در کنار دیگر بازارهای اقتصادی قرار گرفته و متناسب با اوضاع اقتصاد کلان، آینده خود را پیدا می‌کنند.

واکنش به بار ترافیکی مال‌ها در پایتخت
نبود پیوست ترافیکی در طرح‌های بزرگ شهری به‌خصوص چندین مال و پاساژ در غرب و شمال پایتخت مورد انتقاد مسئولان  است. مشکل بزرگ بسیاری از پروژه‌های مال‌سازی نبود پیوست ترافیکی برای این طرح‌هاست .پیش از احداث مال‌های غرب و شمال پایتخت مطالعه صددرصدی ترافیک صورت نگرفته است. در نتیجه باید دوباره در این زمینه سرمایه‌گذاری و برای آنها پیوست ترافیکی تهیه شود. باید برای پروژه‌هایی که درحال بهره‌برداری هستند اما معضل جدی ترافیکی ایجاد کرده‌اند، چاره‌ای اندیشید . برای پروژه‌هایی که راه افتاده‌اند باید با پول خود صاحبان که درآمد بالایی نیز از این پاساژها دارند، فکری برای حل معضل ترافیک کرد. بررسی‌ها نشان می‌دهد طی دست‌کم ۵ سال گذشته حدود ۵۳ درصد از برج‌سازی‌های اخیر در شهر تهران کاربری تجاری و چندمنظوره داشته‌اند. این ‌در‌حالی است که هم‌اکنون حدود ۲۰ میلیون مترمربع مرکز تجاری چندمنظوره درحال ‌ساخت یا تاز‌ه‌ساز در مناطقی از شهر تهران روی دست سرمایه‌گذاران رسوب کرده است. این درحالی است که مشکل بزرگی که این مال‌ها برای پایتخت ایجاد کرده‌اند، غفلت مدیریت شهری از محاسبه دقیق «گنجایش ترافیکی» در مناطقی که مجوز ساخت «مال» در آنها صادر شده، است طوری که این غفلت منجر به کورتر شدن گره عبور و مرور در تهران شده است.کارشناسان شهری عنوان می‌کنند: مجوزهایی که طی چند  سال اخیر برای احداث تعدادی مجتمع‌ تجاری چندمنظوره موسوم به «مال» در یکسری مناطق صادر شده است، انطباق لازم و حتی حداقلی با ویژگی و بافت مسکونی این محله‌ها ندارد و این مغایرت در اولین عارضه، خود را به شکل «قفل شدن جریان عبور و مرور» در اطراف مجتمع‌های جدید نشان داده است. در برخی از این مجتمع‌ها که اخیرا مورد بهره‌برداری قرار گرفته‌اند، ۵ تا ۷ طبقه از فضای زیرزمین-تراز منفی مجتمع- به تامین پارکینگ با گنجایشی حداقل معادل ۱۵۰۰ خودرو، اختصاص داده شده اما معابر تنگ اطراف این مجتمع‌ها و عدم تناسب بین «ظرفیت محدود مسیرهای هدایت خودروهای شهروندان به مجتمع» و «حجم نامحدود فضای تجاری مجتمع برای جذب گردشگر»، دسترسی مردم به پارکینگ‌های انبوه تعبیه شده در زیرزمین «مال»‌ها را عملا غیرممکن کرده است. براساس آمارهای ارائه شده از سوی برخی از کارشناسان امور شهری در تهران روزانه بیش از یک میلیون خودرو برای پیدا کردن جای پارک مناسب بین ۱۵ تا ۳۵دقیقه وقت صرف می‌کنند. از این‌رو ، پیش‌بینی شده است که پایتخت به ۶۰ هزار پارکینگ مسقف نیاز دارد چراکه یکی از جدی‌ترین چالش‌های شهر تهران نبود فضای پارک خودرو است.