یادداشت

• روابط موزاییکی در خانواده‌ها از علل مهم گرایش به اعتیاد است

امان‌ا... قرایی‌مقدم ، عضو هیات علمی دانشگاه خوارزمی

یکی از مسائلی که باعث گرایش جوانان به سمت مصرف مواد مخدر شده است، پدیده ناامیدی به آینده است. متأسفانه برخی از جوانان نگاه سردرگمی به آینده دارند و، چون از آن بیم دارند به دنبال راهی واهی برای رسیدن به آرامش می‌گردند.عامل مؤثر بعدی در گرایش جوانان به مواد مخدر خانواده و فرهنگی است که جوان در آن زندگی می‌کند. اگر پدر و مادر سیگار بکشند یا گرایش به مصرف مواد مخدر داشته باشند و یا برای فرزند خود بی‌حساب‌وکتاب خرج کنند خودبه‌خود موجبات انحراف را در او پدید می‌آورند، این عوامل می‌تواند در گرایش به مواد مؤثر باشند.از عوامل مؤثر دیگر در کاهش سن اعتیاد، محل زندگی افراد و میزان آلودگی آن محیط به مواد مخدر است، همچنین گروه دوستان و همسالان بر اساس تحقیقات جامعه‌شناسان نقش مهم و غیرقابل مقایسه‌ای با دیگر عوامل در این زمینه دارد.باید اعتراف کنیم نسل جدید تا حد زیادی متأثر از فضای رسانه‌ای بیگانه است. فضایی که قصد تأثیرگذاری منفی بر حوزه‌های اجتماعی و فرهنگی کشور دارد. همچنین برخی موسیقی‌ها که خالی از هر نوع معنویت است و گرایش‌های مادی‌گرایانه و پوچ‌گرایانه دارد در شکل‌گیری رویکرد جوانان به مواد مخدر مؤثر است.در این رابطه باید گفت که نیاز به نظارت و کنترل بیشتر نوجوانان مقاطع تحصیلی دبیرستان و راهنمایی از سوی والدین به شدت احساس می شود، اولیای مدرسه باید بر رفتار دانش‌آموزان نظارت داشته باشند و آموزش‌های پیشگیرانه و آگاه‌سازی دانش‌آموزان را در این سنین جدی بگیرند.یکی دیگر از عوامل گرایش به اعتیاد و دخانیات در سنین پایین قبح‌زدایی استعمال برخی دخانیات است، متأسفانه قبح استعمال سیگار و قلیان در سنین نوجوانی و جوانی شکسته شده و همچنین در دسترس بودن دخانیات و ارزان بودن آنها سطح مصرف را بالا برده است.پدر‌ها و مادر‌ها باید به نوجوانان خود نزدیک شوند و با نظارت صحیح، رفتار آنان را از دور کنترل کنند. زیرا یکی از مکان‌هایی که اولین بار ممکن است فرزندان مواد مخدر یا دخانیات را تجربه کنند، جشن‌ها و مهمانی‌های دوستانه است. خانواده‌ها باید مهارت‌های اجتماعی و زندگی همچون مهارت «نه گفتن» را به فرزندان بیاموزند تا فرزند در مواجه با این مواد بتواند تصمیم درست بگیرد.روابط درون خانواده و میان افراد خانواده باید بسیار مورد توجه قرار گیرد، متأسفانه امروزه با یک جور «روابط موزاییکی» در خانواده‌ها مواجه هستیم به‌طوری‌که افراد در خانواده کنار هم هستند، اما نسبت به هم بی‌احساس هستند و از هم خبر ندارند. هر کسی به دنبال کار خود است و از دورهمی‌های سابق خبری نیست.روابط خانواده‌ها متزلزل است. در این خانواده‌ها مشکلات اعضای خانواده با کمک هم برطرف نمی‌شود. اقتدار مشروع والدین از بین رفته و حرمت‌شکنی‌ها باعث شده حرف بزرگ‌تر‌ها شنیده نشود. این خانواده‌ها نابسامان هستند و فرزندانشان مستعد گرایش به مواد مخدر هستند. همچنین خانواده‌های تک سرپرست و بی‌سرپرست نیز باید در کنار همین خانواده‌ها مورد ارزیابی قرار گیرند.دستگاه‌ها و نهاد‌های اجتماعی و فرهنگی باید موضوع اوقات فراغت جوانان را جدی بگیرند و برای آن برنامه‌ریزی کنند و در جهت غنی‌سازی آن بکوشند. همچنین نهاد‌های مذهبی باید برای پررنگ شدن اعتقادات دینی نزد جوانان با استفاده از فرم‌های جدید تبلیغی تلاش کنند تا با پر کردن این اوقات و هدفمند کردن زندگی نوجوانان و جوانان آنان را از دام اعتیاد برهانند.