یادداشت

• فلسفه سیاسی مقابله با افت ارزش پول

روح الله اسلامی – اقتصاددان
نزدیک یک ماه است که کتابی در مورد حکومت‌داری در اندیشه سیاسی ایران نوشته‌ام. تایید شده و قرار است به زودی چاپ شود، اما وقتی به صدای مردم، تنگناهای دولت و وضعیت کنونی کشورم نگاه می‌اندازم، دستم به کارهای علمی که رزومه می‌شود، نمی‌رود و می‌گویم باید برای افکار عمومی بنویسم شاید دولتمردی، سیاستمداری، حزبی، صنفی یا مشاوری اندک تاثیری پذیرفت و کمی به بهبود اوضاع کمک کرد.واقعیت آن است که ریال هر روز ارزش خود را بیشتر از دست می‌دهد. آنچه مشاهده می‌کنیم، خطری است برای زیست جمعی شهروندان که به چاپ پول، افزایش پایه نقدینگی، گرانی کالاها و تورم ارتباط پیدا می‌کند. در مورد توقف کاهش ارزش پول ملی نظریه‌های تخصصی اقتصاد، مالیه عمومی و حسابداری وجود دارد که بر افزایش تولید ملی، کاهش هزینه‌های جاری دولت، متعادل‌سازی سیاست‌های مالی و پولی، توقف انتشار اسکناس و استقلال بانک مرکزی تاکید دارند. همه موارد بالا درست است؛ اما آنچه قصد دارم تحلیل کنم در مورد فلسفه سیاسی پول است.فلسفه سیاسی پول در ایران به لحاظ سیاست داخله و خارجه یعنی مفاهیم و نظریه‌هایی که کنش دولت و سازه‌های ذهن عمومی ملت را شکل داده، عامل اصلی تضعیف روز افزون ریال شده است. به یک معنا پول فارغ از ماهیت اقتصادی و ارزش واقعی، نوعی سازه ذهنی است که تحت تاثیر فلسفه سیاسی یا بنیادها و مبانی قدرت عمومی در کشور است. اگر مفاهیم، تکنولوژی‌ها و تکنیک‌های فلسفه سیاسی در ذهن مردم به هم بریزد، به همان اندازه شهروندان قدرت پیش‌بینی‌پذیری و کنترل محیط را از دست خواهند داد. آنچه اکنون در حال رخ دادن است مجموعه رویدادهای سیاسی داخلی و خارجی است که سازه‌های ذهنی سیاست‌گذاران و مردم را آشفته کرده است؛ به نحوی که سیاست منحلی از سوی حکومت و تدافعی و محافظه‌کارانه از سوی ملت اتخاذ شده است. اینکه دلالان و دشمنان مقصر هستند و باید قناعت کرد یا اینکه بساط کاسبان و محتکران را جمع کرد و به نکوهش کنش‌های منفعت‌جویانه شهروندان پرداخت راهکار نیست.مفاهیم و تکنولوژی‌های سیاسی در ایران ساخت‌های لذت، ثروت و قدرت را به‌عنوان موضوعاتی منحل شده قلمداد می‌کند که خطی، ساده و قابل‌تحلیل هستند. اکنون سازه ذهنی و فرهنگ عمومی کارگزاران حکومت و شهروندان ایران پیرامون معیشت و اقتصاد، لذت و فرهنگ شادی و تولید و توزیع متعادل قدرت، آرمان‌گرا و تک‌خطی شده است. تک خطی دیدن، شخصیت‌های کاریزماتیک و اخلاقی شکل می‌دهد که راهکار را در حذف قدرت، لذت و ثروت می‌بینند در حالی که شهرنشینی ۷۰ درصدی، سطح سواد و تحصیلات عالیه، ورود تکنولوژی و تغییر نسل‌ها، متغیرهای پیچیده‌ای شکل داده است. راهکار تقویت ارزش ریال تنها در مفاهیم و تکنولوژی‌های سیاست داخله و خارجه یافت می‌شود؛ یعنی جایی که مردم در ذهن خویش امیدوار و راضی هستند و اقدامات حکومت را مشروع و آینده کشور را روشن می‌بینند. ارزش پول ملی ایران براساس متغیرهای سیاست داخله و خارجه متغیر است. سیاست، راه‌حل مشکل کاهش ارزش ریال است و بدون توجه به متغیر سیاست با داشتن فعالیت‌های زیاد، کارگزاران هوشمند و تکنیک‌های اقتصادی، مشکل حل نخواهد شد.